!!! „Diabelska” kometa zmierza ku Ziemi!!!
Świat obiegła informacja, kometa kriowulkaniczna pędzi na spotkanie z naszą planetą. Jak podaje Brytyjskie Stowarzyszenie Astronomiczne, w ciągu ostatnich czterech miesięcy naukowcy zaobserwowali na jej powierzchni dwa potężne wybuchy. Pył i gaz, który wydobył się z pęknięcia jądra komety, utworzył charakterystyczne diaboliczne rogi. Nad Polską będzie widoczna od 1 do 16 kwietnia tego roku, na tle gwiazdozbioru Barana.
Jan Heweliusz (1611–1687), urodzony w Gdańsku, za panowania wielkiego polskiego króla Zygmunta III Wazy, w roku, w którym Wasyl Szujski car Rosji, wraz z braćmi złożył hołd naszemu królowi. Edukacja Jana Heweliusza w Gdańsku, rozpoczęła się w wieku siedmiu lat, uznano go za niezwykle uzdolnionego, gdyż do Gimnazjum Akademickiego trafiali zazwyczaj uczniowie jedenastoletni. Studia prawnicze i ekonomiczne Heweliusz odbył w niderlandzkiej Lejdzie. Powrócił do rodzinnego Gdańska na wieść o niedomaganiach ojca. Pochodził z rodziny browarników, jego pradziadek Mikołaj, a potem dziadek Michał, a po nim ojciec zajmowali się piwowarstwem. Zgodnie z wolą rodziny w 1635r. Heweliusz ożenił się z Katarzyną Rebeschke, w posagu wnoszącą m.in. kamienice oraz przynoszący zyski browar. Po śmierci rodziców odziedziczył jeszcze dwa browary i dom, w 1643 został Starszym Gdańskiego Cechu Piwowarów. Był zdolnym przedsiębiorcą, poradził sobie z niekorzystną koniunkturą, wzrostem podatków od słodu, konkurencją. W swoim browarze wytwarzał piwo jopejskie, trunek uchodzący za jeden z najlepszych w Europie. Jan Heweliusz zajmował wysoką pozycję w strukturach władz Gdańska. W latach 1640–1641 był administratorem kościoła św. Katarzyny. W 1641 został ławnikiem, a w 1651 roku rajcą Starego Miasta. Jako rajca zajmował się sądownictwem, opieką lekarską i szpitalnictwem, a jako inspektor z ramienia Rady – cechami piwowarów, wiaderwników, szklarzy, kramarzy i rzeźników. Do roku 1687 był rajcą, a także kilkukrotnie pełnił urząd rzecznika oraz sędziego Starego Miasta.
Jednak jego największą pasją była astronomia. Po roku 1650 stworzył obserwatorium na dachach swoich trzech kamienic przy ul. Korzennej, budując na nich taras o wymiarach około 14 na 7 metrów. Zgromadził w nim tyle instrumentów, że wkrótce zasłynęło ono jako jedno z najlepiej wyposażonych w Europie. Odwiedzali je uczeni oraz królowie. Gościł m.in. Marię Ludwikę z Janem Kazimierzem, a 1677 Jana III Sobieskiego, który był hojnym mecenasem uczonego. Świetny konstruktor, sam budował swoje instrumenty astronomiczne. Jego kwadranty, sekstanty i oktanty do pomiarów kątowych były bardzo precyzyjnie wykonane, co budziło podziw i czasem niedowierzanie wśród ówczesnych astronomów. W maju 1679 roku przybył do Gdańska sławny Edmond Halley, członek angielskiego Królewskiego Towarzystwa Astronomicznego, do którego należał również Heweliusz, aby zweryfikować dokładność wykonanych urządzeń. Astronomowie wspólnie prowadzili obserwacje przy użyciu różnych instrumentów, a ich wyniki wykazały taką samą precyzję pomiarów. Heweliusz zaliczył wizytę Halleya do najszczęśliwszych wydarzeń swojego życia. Słynny Gdańszczanin budował lunety, których optykę sam szlifował, był wynalazcą peryskopu. Budował także zegary wahadłowe i słoneczne, prawdopodobnie był twórcą zegara słonecznego w królewskim pałacu w Wilanowie.
Po śmierci pierwszej żony, w 1664 roku zawarł związek małżeński z 16-letnią Elżbietą Koopmann. Z tego małżeństwa przyszło na świat czworo dzieci. Uczony swoje dzieła pisał po łacinie. Pierwszym jego dziełem była wydana w 1647 r. „Selenographia sive Lunae descriptio” – opis Księżyca, budowy lunet i wyniki badań planet, księżyców Jowisza, plam słonecznych. Dzieło opatrzono licznymi wykonanymi własnoręcznie przez Heweliusza rycinami ukazującymi mapy Księżyca. Publikacja dotycząca Saturna pod tytułem „Dissertatio de nativa Saturni facie” powstała w 1656r. Do ważniejszych dzieł Heweliusza należy „Mercurius in Sole visus Gedani anno Christiano 1661”. Heweliusz opublikował „Prodromus cometicus” zawierająca opis obserwacji komety pochodzącej z 1654 r. Ponadto „Cometographia” 1668r, „Machinae coelestis” dwie części z 1673r i 1679r. Jeszcze za życia rozpoczął przygotowywać do druku monumentalne dzieło „Prodromus astronomiae cum Catalogo fixarum et Firmamentum Sobiescianum” wraz z pięknym barokowym atlasem nieba gwiaździstego. Poświęcone Janowi III Sobieskiemu, który był hojnym mecenasem naukowca. Wyniki jego ostatniej pracy zostały wydane dopiero po śmierci. W 1690 r. za sprawą żony Elżbiety ukazał się tom poświęcony gwiazdom stałym W 1664 Heweliusz został za swoje osiągnięcia wybrany pierwszym w historii zagranicznym członkiem londyńskiego Royal Society, a dwa lata później otrzymał propozycję kierowania nowym obserwatorium w Paryżu, tego stanowiska jednak nie przyjął. W 1683 roku, dla uczczenia zwycięstwa wojsk polskich Sobieskiego pod Wiedniem, Heweliusz nadał nowo opisanej konstelacji nazwę Tarcza Sobieskiego. Pozostałe gwiazdozbiory nazwane przez Heweliusza to: Jaszczurka, Lisek, Mały Lew, Psy Gończe, Ryś i Sekstans. Obserwatorium i instrumentarium Jana Heweliusza strawił tragiczny pożar, który wybuchł w nocy z 26 na 27 września 1679 roku, pozbawił uczonego warsztatu pracy. Astronom stracił przyrządy astronomiczne, a także dużą część prywatnej biblioteki. Żywioł zniszczył również część mieszkalną, magazyny, warsztaty i drukarnię. Jan Heweliusz dokonał żywota w dzień swoich urodzin 28.01.1687r. Pozostawił niebagatelną spuściznę naukową, rozsławił swoje rodzinne miasto w świecie. Pochowano go w kościele św. Katarzyny, który do dziś można odwiedzić na gdańskiej starówce, odbudowany po pożarze z 2006r.
Aniela
