Bolesław, pierworodny syn Mieszka I i Dobrawy, czeskiej księżniczki, przyszedł na świat w 966 lub 967 roku. Niezbyt długo cieszył się beztroskim dzieciństwem, gdyż jako zaledwie sześcioletni chłopak musiał udać się na dwór cesarza Niemiec Ottona II (od 962 r. Święte Cesarstwo Rzymskie) jako zakładnik cesarstwa, rękojmia wierności ojca. Miał tam okazję zetknąć się z kwiatem arystokracji niemiejskiej, poznać jak wygląda świat wielkiej polityki, być może także nawiązać przyjazne kontakty z rówieśnikami. Zapewne także otoczenie cesarza interesowało się Bolesławem, który był potencjalnym sukcesorem rosnącego w siłę, nie zawsze wygodnego sąsiada, którego warto sobie zjednać. Wskazuje na to choćby łatwość, z jaką w kilkanaście lat później znalazł wspólny język z Ottonem III (potomkiem Ottona II), a być może też częścią jego znajomych. Skąpe dane o latach młodzieńczych Bolesława nie pozwalają na jednoznaczne oceny. Do Polski wrócił już po śmierci matki (977 rok). Nie wiadomo, jak przyjął go ojciec Mieszko, zakochany w nowej żonie, Odzie, która wkrótce powiła mu trzech synów. Po zdobyciu Małopolski przez Mieszka I (988-989), najprawdopodobniej Bolesław objął rządy w tej dzielnicy.
W 992 roku Mieszko I umiera. Macocha Bolesława Chrobrego miała swój plan, aby panowanie w Polsce objął jeden z jej synów. Prawdopodobnie w 991 roku zainspirowała swojego męża do sporządzenia dokumentu Dagome iudex, który miał poddać państwo „pod opiekę Stolicy Apostolskiej”. Nie wiadomo dokładnie, jaka była treść pisma, ponieważ oryginał nie zachował się do naszych czasów. Jedna z teorii głosi natomiast, że był to sprytny plan Ody, który zakładał, że dzięki zmarłemu władcy sukcesja przypadnie jednemu z jej dwóch synów: Lambertowi lub Mieszkowi. Realną władzę pełniłaby Oda Dytrykówna jako regentka (macocha), ponieważ obydwaj byli jeszcze małoletni. Bolesław wyprzedza macochę o co najmniej jeden krok i wypędza Odę wraz przyrodnimi braćmi do osiedlenie się w Niemczech. Co ciekawe, wygnanie z kraju niewygodnych członków rodziny w niczym nie pogorszyło stosunków Bolesława z cesarzem. Jeszcze w pierwszej połowie lat 90. X wieku połączyli oni swe siły w konflikcie przeciwko Słowianom połabskim. Naszemu władcy przyświecał w tym konkretny cel: pragnął zabezpieczyć własne nabytki terytorialne na obszarze Pomorza Zachodniego. Bolesław, zyskując poparcie znacznego grona wpływowych możnych, doprowadza do zjednoczenia kraju i obejmuje władzę w całym państwie.
W 997 roku z jego inicjatywy biskup praski Wojciech Sławnikowic podjął w Prusach misję chrystianizacyjną, która zakończyła się w Prusach jego męczeńską śmiercią. Bolesław wykupił jego ciało na wagę złota i złożył w Gnieźnie. Następnie podjął starania o jego kanonizację, które zakończyły się powodzeniem w 999 roku. Z czasem męczennik został ogłoszony patronem Polski.
W 1000 roku Otton III, wówczas już jako cesarz rzymski i król Niemiec, przybył z pielgrzymką do grobu św. Wojciecha. Wówczas, na odbytym w marcu zjeździe cesarz utworzył niezależną polską prowincję kościelną ze stolicą w Gnieźnie oraz podległymi mu biskupstwami w Krakowie, Wrocławiu i Kołobrzegu. Jednocześnie cesarz uznał Bolesława za niezależnego władcę, a poprzez nałożenie na jego głowę imperatorskiego diademu, symbolicznie przekazał mu uprawnienia króla w stosunku do Kościoła, tj. do nadawania biskupom stanowisk kościelnych.
Niewątpliwie debatowano także nad sprawami europejskimi, skoro Bolesław ofiarował cesarzowi 300 rycerzy na wyprawę do Włoch. Niektórzy badacze utrzymują, że w tym samym roku Bolesław towarzyszył Ottonowi III w podróży do grobu Karola I Wielkiego (król Franków i Longobardów, cesarz rzymski w latach 800-814) w Akwizgranie, co było znaczącą manifestacją programu politycznego i jednocześnie szczyt znaczenia Bolesława I Chrobrego i Polski w Europie.
W niewyjaśnionych okolicznościach, przedwcześnie umiera Otton III (980 – 1002). Chrobry przewidując odejście Niemiec od polityki Ottona III, przygotowuje się do działań zbrojnych by wyciągnąć maksimum korzyści z chaosu, jaki zapanował po jego śmierci w ościennym cesarstwie. Jeszcze w 1002 roku, korzystając z oporu części książąt niemieckich przeciwko nowemu władcy, przeprowadza śmiałą i błyskawiczną aneksję Miśni, Milska i Łużyc. Niepewny jeszcze swojej władzy w Niemczech, następca tronu i późniejszy cesarz, Henryk II, gotów jest zostawić te nabytki jako lenno. Chrobry zrywa jednak rozpoczęte w Merseburgu rozmowy pod zarzutem zamachu na jego życie. W następnym roku (1003) wmieszał się do wojny domowej w Czechach, popierając zbrojnie Bolesława III Rudego tylko po to, by wkrótce samemu zrzucić go z tronu. Henryk II ponownie gotów jest do daleko idących ustępstw, tymczasem Chrobry odrzuca ofertę króla Niemiec, świadomie decydując się na konfrontację. Kroki podjęte w ciągu tych dwóch lat przerodziły się w przewlekły konflikt zbrojny z cesarstwem. Bolesław Chrobry odnosił znaczące sukcesy w starciu z lepiej uzbrojonymi i liczniejszymi wojskami niemieckimi. Stosował podstępy i celowo dążył do wycieńczania wrogich sił, unikał natomiast starć w otwartym polu. Prowadził agresywną politykę wobec zachodniego sąsiada przez kolejnych kilkanaście lat. Henryk II nie był Polakom dłużny, nieustannie atakując pogranicze. Zachodnią granicę państwa Piastów zabezpieczał przed ekspansją niemiecką system obronny, składający się z umocnień stałych i polowych. Główną linią obrony była Odra oraz przyległe do niej bagna. Przedarcie się na wschód utrudniały poprzedzające Odrę jej dopływy: Nysa Łużycka i Bóbr. Przepraw rzecznych broniły garnizony w grodach. Ogromną rolę w tej strategii odegrały największe piastowskie grody na środkowym Nadodrzu: Krosno (Odrzańskie) i Głogów. Utrata kontroli nad jedną z tych warowni otwierała drogę wrogim armiom w kierunku centralnych grodów Wielkopolski.
Pierwsze kampanie wojenne pomiędzy wojskami Bolesława i Henryka II odbyły się w latach 1002-1005, a kolejne w latach 1007-1013. Starcia w roku 1013 zakończyły się podpisaniem układu merseburskiego. Bolesław Chrobry nie zamierzał jednak przestrzegać jego postanowień zbyt długo. Ekspansywna i niezależna polityka piastowskiego sąsiada wywołała reakcję niemieckiego króla. Konflikty zbrojne, wśród których najgłośniejszym echem odbiły się wielkie wyprawy na Polskę trwały z przerwami kilkanaście lat. Dwie największe obronne wyprawy księcia Bolesława, to:
- w 1015 roku, w której książę odniósł triumf w ważnym starciu na ziemi Dziadoszan,
- w 1017 roku – do historii przeszła obrona Niemczy, z sukcesem przeprowadzona przez jego siły.
30 stycznia 1018 roku, Bolesław Chrobry zawarł pokój z Henrykiem II w Budziszynie kończący wieloletnie wojny polsko-niemieckie. Piastowskiemu władcy nie tylko udało się utrzymać zdobyte na cesarstwie tereny Milska i Łużyc, Moraw, ale też uczynić z dotychczasowego wroga sojusznika w nowej wyprawie. Nie do końca wiadomo, jakie były warunki pokoju. Z informacji kronikarza Thietmara, biskupa Merseburga, wynika, iż z perspektywy Niemiec zawarty pokój był niedobry, ale lepszego nie dało się zawrzeć.
Celem nowej wyprawy był Kijów, gdzie wadzę stracił zięć Bolesława. Dzięki mistrzostwu dyplomatycznemu w pokojowych rokowaniach z cesarzem Henrykiem II, Chrobremu w wyprawie towarzyszyły posiłki z Niemiec i Węgier. Wsparli go również koczowniczy Pieczyngowie. 22 lipca wojska polskiego monarchy rozbiły w bitwie nad Bugiem siły Jarosława Mądrego. Droga do stolicy Rusi Kijowskiej stała otworem. Władca dotarł pod mury miasta 14 sierpnia. Kijowianie nie zamierzali stawiać oporu i otwarli bramy przed Bolesławem, który triumfalnie wjechał do metropolii. W drodze powrotnej z Kijowa zorganizował najazd na Grody Czerwieńskie, które utracono za rządów Mieszka I w 981 roku. Były to strategiczne ziemie, które stanowiły ważne skrzyżowanie szlaków handlowych.
Ostatnie lata życia Bolesław rządził razem ze swoim synem Mieszkiem II Lambertem. Przed śmiercią chciał jeszcze spełnić swoje marzenie o koronie. Koronacja odbyła się 18 kwietnia 1025 roku w Gnieźnie, kilka tygodni po której – 17 czerwca tego roku, pierwszy król Polski zmarł. Według tradycji Bolesław Chrobry został pochowany w katedrze poznańskiej.
Chociaż jego kariera królewska była niezwykle krótka, został zapamiętany jako władca, który umocnił pozycję kraju w tej części Europy, oraz zapewnił mu niezależnośc poprzez stworzenie własnego arcybiskupstwa. Jego spełnionym dążeniem było odrzucenie stosunku lennego i uzyskanie suwerenności wobec Świętego Cesarstwa Rzymskiego, sprawowanego przez I Rzeszę Niemiecką.
Panowanie Bolesława Chrobrego okazało się kluczowe dla ugruntowania w kraju chrześcijaństwa. Władca umiejętnie wykorzystał śmierć misjonarza Wojciecha i tworzył swój wizerunek jako zdeklarowanego krzewiciela słowa Bożego. Za jego czasów rozpoczęto też budowę szeregu monumentalnych, kamiennych pałaców i kościołów.
Prywatnie, Bolesław uznawany był za wzór cnót chrześcijańskich, chociaż miał 4 żony i 7 dzieci. Prawdopodobnie jeszcze więcej kochanek.
O jego dokonaniach rozpisywali się nie tylko polscy kronikarze, ale też tworzący za miedzą biskup Merseburga Thietmar. Dla Galla Anonima był Bolesławem „Wielkim”. Niemiecki dziejopisarz porównywał go tymczasem do samego szatana. Pierwszy król Polski Bolesław przydomek „Chrobry” otrzymał dopiero w kilkaset lat po swojej śmierci.
Zasługi Bolesława Chrobrego, panującego na ziemiach polskich w latach 992–1025:
Jego imię oznacza „wielce sławny”, a przydomek – nadany przez Rusinów – tłumaczy się jako mężny, waleczny. Rozszerzał granice Polski: na wschodzie podbił Ruś (ze stolicą w Kijowie), na zachodzie przyłączył Łużyce i Milsko, na południu – Morawy. To właśnie nieustannym wojnom zawdzięcza swój przydomek, na który w pełni zasłużył.
Kluczem do umocnienia znaczenia Polski na arenie międzynarodowej w owych czasach okazało się chrześcijaństwo. Fundacja kolejnych biskupstw (w Krakowie, Wrocławiu, Kołobrzegu) i arcybiskupstwa w Gnieźnie oraz wspieranie misji chrystianizacyjnych (zwłaszcza Wojciecha, późniejszego świętego, do Prus) wpłynęła na bardzo pozytywne postrzeganie władcy Polski przez cesarza rzymskiego Ottona III. To on, podczas zjazdu gnieźnieńskiego w 1000 roku, zakładając swój diadem na skronie Bolesława Chrobrego, uznał go za niezależnego władcę, co miało ogromny wpływ na ugruntowanie suwerenności Polski w Europie, niezależnie od tego, że właściwa koronacja na króla odbyła się dopiero przed śmiercią Bolesława.
Bolesław Chrobry został jako pierwszy władca Polski koronowany, a państwo polskie nie mogło już być postrzegane jak zależne od innych, przede wszystkim od Świętego Cesarstwa Rzymskiego
Autor: Abo
Źródła: zyciorysy.info; wikipedia
