Blog

Aleksandra Kujałowicz, ps. Oleńka, ur. 7 sierpnia 1909 roku w Poddubówku koło Suwałk. Po ukończeniu szkoły powszechnej uczyła się w Państwowej Preparandzie Nauczycielskiej, a następnie w Państwowym Seminarium Nauczycielskim w Suwałkach, które ukończyła w 1932 roku. Pracowała jako nauczycielka w szkołach powszechnych w Lizdejkach koło Rutki-Tartak, Bakałarzewie i Janówce koło Augustowa. Do wybuchu II WŚ działała w Polskim Związku Zachodnim i angażowała się w sprawy społeczne. 
We wrześniu 1939 roku włączyła się w działalność konspiracyjną, pod pseudonimem Oleńka, do Tymczasowej Rady Ziemi Suwalskiej, pierwszej grupy ruchu oporu na Suwalszczyźnie, dowodzonej przez kpt. Stanisława Bielickiego "Ziomka". Organizacja zajmowała się rozbudową siatki konspiracyjnej, zdobywaniem broni, kolportażem ulotek oraz zbieraniem informacji o siłach niemieckich na Suwalszczyźnie. Na początku listopada 1939 roku rozpoczęła również przygotowania do przeprowadzenia akcji dywersyjnych. Pierwsza zaplanowana akcja otrzymała kryptonim „Hańcza”. Konspiratorzy zamierzali przeprowadzić zamach w przeznaczonym tylko dla Niemców kinie „Filmia” przy głównej ulicy Suwałk. Przy użyciu podkopu pod budynkiem miał zostać umieszczony ładunek wybuchowy przeznaczony do zdetonowania w czasie jednej z premier filmowych, często odwiedzanych przez niemiecką elitę. Oleńka miała dostarczyć informację z której piwnicy można podkopać się, by umieścić ładunek wybuchowy pod salą kinową.
Plan zamachu nie powiódł się z powodu zdrady członka grupy, Zygmunta Majchrzaka, byłego podoficera Korpusu Ochrony Pogranicza i współpracownika Abwehry. Aleksandra Kujałowicz została aresztowana 16 listopada 1939 roku wraz z 12 innymi członkami organizacji. 
W czasie kilkumiesięcznego śledztwa członkowie organizacji byli bestialsko torturowani. Na początku kwietnia 1940 roku sprawę skierowano do sądu doraźnego gestapo w Tylży, który 10 kwietnia skazał wszystkich aresztowanych na karę śmierci przez rozstrzelanie. 
W ostatnich dniach życia „Oleńka” pisała listy, w których żegnała się z rodzicami i rodzeństwem. Treść listów cytujemy z książki „Czarne” autorstwa Pana Nikt:
„18 kwietnia 1940 r.
Najukochańsi Rodzice! Ostatni raz piszę do Was.
Wczoraj 11 mężczyzn i ja dwunasta stanęłam w szeregu na podwórku więziennym przed sądem i potem - “wszyscy jesteście wyrokiem sądu skazani na śmierć .“ Tak Bóg chciał, niech się dzieje jego wola.
Dziś, kiedy ostatni raz patrzę na ten świat, staje przede mną całe moje życie. Jestem dumna, że mam takich rodziców, że mnie wychowali religijnie. Bądźcie pewni, że nie splamiłam swojej duszy żadnym złym czynem. Żyłam przez te 30 lat moralnie. Za wychowanie składam hołd i swą wdzięczność.
Kochani Rodzice przebaczcie, jeśli byłam powodem zmartwienia. Każdy z nas umrzeć musi, może na innym świecie nas złączy, da nam szczęście wieczne. Módlcie się za mnie i nie rozpaczajcie. Całuję kochane ręce, które mnie wychowały i na moje kształcenie tak ciężko pracowały. 
Kochane siostry, szwagrowie i dzieci, dziwne jest uczucie skazańca. Odczuwam ból śmierci. Na tym świecie nie ma szczęścia, ale ta niepewność, co będzie, kiedy serce przestanie bić, a duch opuści ciało przeraża mnie. Już nic nie zmieni wyroku. Za to, że jestem Polką muszę opuścić ten świat, bo tu jest za ciasno. Zginę, jak miliony bohaterów za Ojczyznę. Takie jest moje przeznaczenie. Chwilami zdaje mi się, że to sen, ale to jawna prawda. Muszę umrzeć. Pragnę, by Janka i Irka szły w życiu moimi śladami, by jak ja nie uległy żadnym złym wpływom. Polki muszą być moralne, dumne i szlachetne. Nie zapominajcie o mnie.”
„Nie zapominajcie o mnie” i „nie rozpaczajcie” - jak pisze Pan Nikt, do niedawna treść tych listów znano na pamięć, przepisywane na kartkach krążyły po domach.
„Oleńka” została rozstrzelana przez Niemców w lesie pod Suwałkami 26 kwietnia 1940 roku. Spoczywa w zbiorowej mogile. Koledzy z jej oddziału zostali ścięci gilotyną w Królewcu.
9 maja 1989 roku Szkole Podstawowej nr 6 w Suwałkach nadano patronat imienia Aleksandry Kujałowicz, „Oleńki”.
Źródła: 
Książka „Czarne” autorstwa Pan Nikt 2019 r. &3DOM
https://pl.wikipedia.org/wiki/Aleksandra_Kuja%C5%82owicz
https://www.sp6.pl/index.php/o-nas/patronka-szkoly
„Prawdziwy wojownik”
Oprawa redakcyjna: abo