Paweł Edmund Strzelecki (1797 – 1873) – urodzony w rodzinnym majątku Głuszynie pod Poznaniem, dwa lata po trzecim rozbiorze Polski, wówczas jego rodzinne ziemie były już wcielone do Prus, niedługo potem rodzina była zmuszona przenieść się do Skubarczewa. Jego rodzice pochodzili z rodzin szlacheckich, ojciec prawdopodobnie walczył w Powstaniu Kościuszkowskim. Miał dwoje starszego rodzeństwa, siostrę Izabelę i brata Piotra. W wieku 10 lat Paweł został sierotą, jego ciotka przyjęła go do siebie, zamieszkał w Warszawie. W tym właśnie czasie powstało Księstwo Warszawskie faktycznie podległe Napoleonowi. Paweł Edmund Strzelecki w wieku 13 lat, rozpoczął naukę w Kolegium Ojców Pijarów, mówiono o nim, że odznaczał się wnikliwością i bystrością umysłu. Ukończywszy 16 lat, przeprowadził się do kuzyna, bogatego prawnika. Przystojny, uroczy i inteligentny młodzieniec poznawał uroki życia w stolicy, oraz uroki jej mieszkanek. Pierwszą, młodzieńczą miłością była zamężna kobieta, która po naleganiach starszej siostry Pawła zerwała i nim znajomość. W konsekwencji Paweł odsunął się od rodziny, a pewnego dnia zaginął. Były to burzliwe czasy także dla Rzeczypospolitej, po nieudanym pochodzie Napoleona na wschód, Księstwo Warszawskie przestało istnieć, a na mapie pojawiło się Królestwo Polskie, okrojone o ziemie rodzinne Strzeleckich, to znaczy o Wielkopolskę, której nadano nową nazwę: Wielkie Księstwo Poznańskie. Pawła Strzeleckiego odnalazł jego starszy brat Piotr w Krakowie, razem zamieszkali w domu ich siostry w Skubarczewie, gdzie wcześniej spędzili swoje dzieciństwo. W tym czasie poznał wielką, niespełnioną miłość swojego życia Aleksandrynę Turno,zwaną Adyną. Jest wiele różnych opowieści o tej miłości, ale jedno jest pewne, przeciwny temu związkowi był ojciec Adyny. Paweł Strzelecki opuścił rodzinne strony i nigdy już nie powrócił, a Adyna nigdy nie wyszła za mąż. Po wielu latach korespondowali ze sobą, ten kontakt nawiązała Adyna na wieści o małżeństwie Pawła, które okazały się plotką, on również nigdy nie zawarł małżeństwa.
Paweł Edmund Strzelecki zaczął swoją podróż po Europie; Austria, Włochy, Francja i Anglia, następnie wyruszył w podróż dookoła świata jako pierwszy Polak (1834 -1843) odwiedził wszystkie ówcześnie znane kontynenty, siedmiokrotnie przekraczając równik, podróżował na własny koszt. Swoją podróż finansował środkami pochodzącymi ze sprzedaży okazów przyrodniczych i geologicznych do muzeów w Europie. Wyruszył z Liverpoolu i przez Stany Zjednoczone, Kanadę, Meksyk, Brazylię, Argentynę, Chile, Markizy, Hawaje, Nową Zelandię, Australię, Chiny, Indie i Egipt powrócił do Londynu. w 1839 roku, odkrył złoto w dolinie Clywd w Nowej Południowej Walii. Podczas swoich wypraw odkrył i zdobył najwyższy szczyt kontynentalnej Australii, któremu nadał nazwę Góra Kościuszki 2.228 m.n.p.m., szczyt zaliczany jest do Korony Ziemi. Na Tasmanii znalazł bogate złoża węgla w okolicach Jerusalem, a w Kanadzie złoża miedzi, które są eksploatowane do dzisiaj. Przemierzył w Australii 11000km w większej części pieszo. Podczas swoich podróży zajmował się zbieraniem informacji z różnych dziedzin nauki – geologii, mineralogii, geografii, kartografii, meteorologii, hydrologii, wulkanologii, paleontologii, rolnictwa czy etnografii. Na terenie obu Ameryk, w Australii i na Tasmanii prowadził liczne badania geologiczne, które doprowadziły do odkryć wielu bogactw naturalnych: złota, srebra, węgla, rud miedzi i żelaza. Owocem jego badań w Australii i na Tasmanii była wydana w 1845 roku w Londynie pierwsza naukowa książka o Australii „Fizyczny opis Nowej Południowej Walii i Ziemi van Diemena”. Załącznikiem do tej pracy była kolorowa mapa geologiczna Nowej Południowej Walii i Tasmanii o wymiarach 7,6 x 1,5 metra! Dzieło Strzeleckiego na następnych 40 lat stało się podstawowym źródłem wiedzy geologicznej i przyrodniczej o Australii. Interesował się również wulkanami. Badał je w Europie, Ameryce, a podczas pobytu na Wyspach Sandwich, szczegółowo zbadał wulkan Kilauea. Opisał dno krateru, wykonał analizy chemiczne, obliczenia barometryczne i dokonał pomiarów wysokości jego ścian. Interesował się również rdzennymi mieszkańcami odkrywanych miejsc. W Kanadzie spędził pewien czas wśród z Indian plemienia Huronów, na Florydzie przebywał wśród plemienia Seminoli, na Hawajach prowadził obserwacje duchowych powiązań między wulkanami, a religią miejscowej ludności, na Nowej Zelandii interesował się Maorysami, a w Australii Aborygenami. Strzelecki był wyczulony na los miejscowej ludności w odwiedzanych krajach. Był świadkiem handlu niewolnikami w Brazylii i rzezi Indian w Argentynie, przeciwko czemu zdecydowanie protestował. Po powrocie do Europy, w czasie Wielkiego Głodu w Irlandii (1845 – 1849) uratował ponad 200.000 dzieci od śmierci głodowej. Wprowadził dożywianie dzieci w szkołach i obowiązek mycia rąk przed posiłkiem. W uznaniu zasług przy zwalczaniu klęski głodu w Irlandii, Królowa Wiktoria nadała mu jeden z pierwszych Orderów Łaźni.
Genialny samouk, poliglota, wieczny odkrywca i naukowiec, niestety często pomijany i zapomniany przez swoich rodaków. Paweł Edmund Strzelecki zmarł w Londynie w 1873r, w 1997 roku prochy tego zasłużonego dla świata Polaka, zostały sprowadzone z Londynu i złożone w Krypcie Zasłużonych na Wzgórzu św. Wojciecha w Poznaniu.
Cześć jego pamięci!
Aniela
