Plany stworzenia obozu koncentracyjnego dla Polaków z górnego Ślaska i Zagłębia pojawiły się jeszcze pod koniec 1939 roku. Narastający opór wobec okupanta powodował wzrost masowych aresztowań, a istniejące obozy nie wystarczały by osadzić wszystkich uwięzionych.
Oberfuehrer SS Arpad Wigand inspektor policji bezpieczeństwa i służby bezpieczeństwa wskazał Erichowi Bach-Zelewskiemu lokalizację obozu w Oświęcimiu. Wybrano teren po dawnych koszarach Wojska Polskiego, przejętych przez Wermacht.
Finalny projekt zakładał osadzenie 10 tysięcy więźniów. Po inspekcji, 27 kwietnia 1940 r., Reichsfuehrer SS Heinrich Himmler wydał rozkaz założenia obozu. Prace przygotowawcze trwały od maja do czerwca.
Za datę uruchomienia obozu uważa się 14 czerwca 1940 r. W tym dniu do KL Auschwitz z więzienia w Tarnowie przybył pierwszy transport 728 polskich więźniów politycznych. Byli nimi polscy patrioci: żołnierze września, członkowie organizacji podziemnych, młodzież. Więźniom wytatuowano numery numery od 31 do 758 i umieszczono na okres kwarantanny w budynkach dawnego Polskiego Monopolu Tytoniowego. Kapo stanowili niemieccy kryminaliści wcześniej przybyli do obozu. Kierownik obozu SS Obersturmfuehrer Karl Fritzsch powitał więźniów słowami:
„Zdrowi i młodzi mają tu prawo żyć trzy miesiące. Wyjście stąd prowadzi przez komin”. Dnia 14 czerwca o godz 12, jako NCMA oddamy hołd naszym rodakom. Zapraszamy do Monowic w Oświęcimu.
